Wigilia Paschalna to centralny moment Triduum Paschalnego a zarazem całego roku liturgicznego. Rozpoczyna się po zachodzie słońca i dlatego, zgodnie z kalendarzem żydowskim, należy do obchodów Wielkiej Niedzieli. Upamiętnia noc zmartwychwstania Chrystusa, ale należy pamiętać, że według żydowskich wierzeń, tej samej nocy nastąpiło stworzenie świata, przymierze z Abrahamem, przejście przez Morze Czerwone a na końcu czasów nadejdzie Mesjasz. Liturgia tego dnia składa się z następujących elementów:

Liturgia Światła

Przed kościołem kapłan święci ogień, od którego zapala się paschał. Na świecy paschalnej kapłan kreśli krzyż i litery: Α (alfa) i Ω (omega). Oznacza to, że na początku był Bóg i on też przyjdzie na końcu jako Miłosierny Sędzia. Na paschale kapłan zapisuje bieżący rok, chcąc podkreślić, że Chrystus przechodzi od punktu alfa (od stworzenia świata) do punktu omega (końca świata) historii zbawienia, która przechodzi również przez ten konkretny rok. Kapłan mówi przy tym: Chrystus wczoraj i dziś (żłobiąc pionowe ramię krzyża); Początek i Koniec (żłobiąc poziome ramię krzyża); Alfa (żłobiąc literę alfa); i Omega (żłobiąc literę omega); do Niego należy czas (żłobiąc pierwszą cyfrę bieżącego roku); i wieczność (żłobiąc drugą cyfrę bieżącego roku); Jemu chwała i panowanie (żłobiąc trzecią cyfrę bieżącego roku); przez wszystkie wieki wieków. Amen (żłobiąc ostatnią cyfrę bieżącego roku). Ponadto kapłan wbija w paschał pięć gwoździ (gron) symbolizujących pięć ran Chrystusa mówiąc przy tym: Przez swoje święte rany (wbija pierwsze grono) jaśniejące chwałą (wbija drugie grono) “niech nas strzeże (wbija trzecie grono) “i zachowuje (wbija czwarte grono) “Chrystus Pan. Amen (wbija ostatnie grono).

Swoją symbolikę ma również światło świecy paschalnej, rozjaśniające mroki ciemnego kościoła, odwołuje się do Chrystusa, który rozprasza mroki ludzkiego życia, nadając mu sens, a także do stworzenia świata kiedy w mrokach ciemności rozbłysła światłość. Następnie diakon lub kapłan wnosi zapalony paschał do świątyni, zatrzymując się u progu, na środku świątyni i przed ołtarzem głównym śpiewając Światło Chrystusa. Lud odpowiada wówczas Bogu niech będą dzięki. Wszyscy zapalają świece od płomienia paschału, podając sobie światło.

Następnie okadza paschał i śpiewa Exsultet – uroczyste Orędzie wielkanocne zaczynające się od słów: “Weselcie się już zastępy Aniołów w niebie…”Orędzie paschalne  jest starożytną pieśnią, przypisywaną św. Ambrożemu w obecnej formie znaną od VII wieku.

Liturgia Słowa

Lekcjonarz w tym dniu przewiduje dziewięć czytań biblijnych: siedem starotestamentalnych, epistołę oraz ewangelię, które są przeplatane psalmami responsoryjnymi i modlitwami. Wymagane jest odczytanie co najmniej 3 fragmentów ze Starego Testamentu, z Prawa i Proroków, a także Wj 14,15-15,1, mówiący o przejściu przez Morze Czerwone. Po tym czytaniu lektor nie mówi “Oto słowo Boże”, gdyż śpiewane po nim responsorium jest kontynuacją tego czytania.

Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu i modlitwie, kapłan intonuje hymn Chwała na wysokości, w trakcie którego, podobnie jak podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, uderza się we wszystkie dzwony, grają organy (kołatki zastępuje się dzwonkami i gongiem). Po uroczystym hymnie celebrans odmawia kolektę. Następnie lektor odczytuje Epistołę, a później śpiewane jest uroczyste Alleluja i psalm responsoryjny. Potem kapłan czyta Ewangelię i wygłasza homilię.

Liturgia Chrzcielna

Po homilii następuje liturgia chrzcielna, w trakcie której śpiewana jest Litania do Wszystkich Świętych. Potem następuje błogosławieństwo wody (poprzez jedno- lub trzykrotne zanurzenie w niej paschału) oraz odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych.

Liturgia Eucharystyczna

Jest to ostatnia część liturgii Wigilii Paschalnej.  Nie różni się ona od liturgii eucharystycznej podczas każdej mszy świętej.

Więcej zdjęć z obchodów liturgii Wigilii Paschalnej: