Święto Objawienia Pańskiego – Znaczenie, Historia i Ciekawostki
6 stycznia Kościół katolicki obchodzi Święto Objawienia Pańskiego, zwane powszechnie Świętem Trzech Króli. To jedno z najstarszych świąt chrześcijańskich, które w swojej istocie symbolizuje objawienie się Chrystusa całemu światu. Postacie mędrców odwiedzających Jezusa w Betlejem, choć często traktowane jako ozdoba bożonarodzeniowych tradycji, niosą głębokie teologiczne przesłanie.
Liczba magów – dlaczego trzech?
W Ewangelii według św. Mateusza nie znajdziemy informacji o liczbie przybyłych magów. We wczesnym chrześcijaństwie interpretacje tego wydarzenia różniły się – niektóre starożytne teksty wspominają nawet o 12 magach, symbolizujących 12 pokoleń Izraela lub cztery strony świata. Dopiero w IV-V wieku liczba magów ustaliła się na trzech, co nawiązuje do liczby darów: złota, kadzidła i mirry.
Każdy z tych darów miał swoje symboliczne znaczenie:
• Złoto – symbol królewskiej godności Jezusa.
• Kadzidło – znak boskości, ponieważ używano go w kulcie.
• Mirra – symbol cierpienia i śmierci, wskazujący na przyszłą mękę Chrystusa.
W średniowieczu zaczęto przypisywać mędrcom imiona: Kacper, Melchior i Baltazar. Jak wyjaśnia prof. Marcin Majewski, imiona te mają charakter symboliczny. Na przykład imię Kacper wywodzi się z perskiego „Kaspar” i oznacza „strażnika skarbca”. Imiona miały także podkreślać uniwersalizm przesłania święta – magowie symbolizują różne narody i rasy świata, które oddają pokłon Chrystusowi.
Magowie, królowie, naukowcy?
W oryginalnym greckim tekście Ewangelii magowie określeni są mianem magoi, co oznaczało uczonych ze Wschodu. Byli oni astrologami, badaczami gwiazd i zjawisk niebieskich. W starożytności zajmowanie się takimi naukami łączyło się z głęboką refleksją nad porządkiem świata, a ich poszukiwania miały charakter duchowy. Dopiero później w tradycji chrześcijańskiej magowie zostali nazwani „królami”, co wynikało z odczytania proroctw Starego Testamentu (np. Psalm 72, Izajasz 60) zapowiadających, że królowie oddadzą pokłon Mesjaszowi.
Gwiazda Betlejemska – fakt czy symbol?
Jednym z najbardziej fascynujących elementów historii o magach jest Gwiazda Betlejemska, która prowadziła ich do Jezusa. Czy była to rzeczywista koniunkcja planet, jak sugerują niektórzy uczeni (np. Johannes Kepler), czy może miała bardziej symboliczny charakter? W starożytności gwiazdy często symbolizowały narodziny wielkich władców. Dla Ewangelisty Mateusza gwiazda była przede wszystkim znakiem wskazującym na Boskość Jezusa i realizację proroctwa o gwieździe z Jakuba (Księga Liczb 24:17).
Dlaczego magowie złożyli pokłon Dzieciątku?
W opisie Ewangelii magowie oddają Jezusowi pokłon, wykonując gest „proskynesis” – w starożytności był to wyraz najwyższego hołdu, zarezerwowany dla królów lub bogów. Ich gest ukazuje, że Jezus, choć narodził się w skromnych warunkach, jest uznawany za Króla królów i Zbawiciela świata. Jest to piękny kontrast między majestatem Chrystusa a jego pokorą – narodziny w stajence i złożenie w żłobie.
Ciekawostki i tradycje
• Kacper, Melchior i Baltazar w sztuce chrześcijańskiej często symbolizują trzy etapy życia człowieka: młodość, dojrzałość i starość, a także różne kontynenty: Europę, Azję i Afrykę.
• W średniowieczu relikwie Trzech Króli trafiły do Kolonii i do dziś są przechowywane w tamtejszej katedrze. Przyciągają pielgrzymów z całego świata.
• W Polsce tradycja święcenia kadzidła i kredy (oznaczającej drzwi domów symbolem C+M+B lub K+M+B – skrót od „Christus Mansionem Benedicat” – „Niech Chrystus błogosławi ten dom”) jest symbolem zaproszenia Chrystusa do naszych domów.
Święto Objawienia Pańskiego dziś
Święto Trzech Króli przypomina o uniwersalnym przesłaniu Ewangelii. Jezus objawia się wszystkim – zarówno pasterzom symbolizującym prostotę i pokorę, jak i mędrcom, reprezentującym naukę i refleksję. To także zaproszenie do poszukiwania prawdy i dostrzegania znaków, które prowadzą nas do Boga.
Niech tegoroczne Święto Objawienia Pańskiego stanie się okazją do refleksji nad naszym życiem, wiarą i miejscem Chrystusa w naszym codziennym doświadczeniu. Chrystus objawia się każdemu, kto Go szuka z otwartym sercem.
